I.Các hoạt động phục vụ thuận lợi hóa thương mại Quốc tế

 

  1. Trao đổi thương mại của các sản phẩm y tế quan trọng đối với phản ứng toàn cầu đối với đại dịch COVID-19

 Ban thư ký WTO đã công bố một báo cáo mới về tình hình trao đổi thương mại của các sản phẩm y tế quan trọng đối với phản ứng toàn cầu đối với đại dịch COVID-19, như sản phẩm bảo vệ cá nhân, vật tư bệnh viện và phòng thí nghiệm, thuốc và công nghệ y tế cùng thông tin về thuế quan tương ứng của những hàng hóa đó( ).

Báo cáo cho thấy sự thiếu hụt trầm trọng trong giai đoạn bùng phát dịch COVID-19 khiến nhu cầu tăng mạnh hiện nay khi giá trị thương mại của những sản phẩm nói trên trong năm 2019 chỉ chiếm 1,7% tổng giao dịch hàng hóa thế giới, đạt khoảng 597 tỷ USD.

Chung tay đối phó với đại dịch, WTO đã có các cuộc đàm phán và thỏa thuận khác nhau giúp giảm thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm này và cải thiện khả năng tiếp cận thị trường, với mức thuế trung bình đối với các sản phẩm y tế COVID-19 ở mức 4,8%, thấp hơn mức thuế trung bình 7,6% đối với các sản phẩm phi nông nghiệp nói chung.

Báo cáo thống kê các số liệu: 52% trong số 134 thành viên WTO áp dụng mức thuế từ 5% trở xuống đối với các sản phẩm y tế. Trong số đó, 04 thành viên không thu bất kỳ mức thuế nào là Hồng Kông, Trung Quốc; Nước Iceland; Ma-cao, Trung Quốc và Singapore. Tuy nhiên, vẫn còn có một số thị trường áp dụng mức thuế quan khá cao, như mức thuế đối với khẩu trang, có thể lên tới 55% ở một số quốc gia.

Nhu cầu về khẩu trang ở một số nước châu Âu và Mỹ hiện nay tăng cao và năng lực của các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn vừa có thể đáp ứng được nhu cầu trong nước cũng như phục vụ xuất khẩu. Mặc dù quốc gia thành viên trong khối Liên minh châu Âu là Pháp cũng đang có kế hoạch tăng đáng kể năng lực sản xuất khẩu trang và chuẩn bị sản xuất 40 triệu khẩu trang vào cuối tháng 4/2020( ), nhưng với diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 hiện nay thì Pháp cần tới ít nhất 40 triệu khẩu trang mỗi tuần phục vụ ngành y tế trong nước người dân Pháp.

Cuối tháng 3 đầu tháng 4/2020  vừa qua, tuy rất cần thiết nhưng Chính phủ Hà Lan đã phải thu hồi hơn nửa triệu khẩu trang nhập khẩu từ Trung Quốc sau khi phát hiện ra các lỗi của số khẩu trang này( ) khiến nhu cầu về khẩu trang chưa thể giảm, thậm chí thiếu hụt với lượng lớn.

Vẫn được coi là mặt hàng có giá trị thấp nhưng khẩu trang đã trở thành một mặt hàng nóng khi đại dịch COVID-19 đang phát triển và Thụy Sĩ phụ thuộc rất nhiều vào chuỗi cung ứng khẩu trang từ các nước xuất khẩu khác,giống như nhiều quốc gia ở miền Bắc Âu( ). Còn với Ý, quốc gia chịu thiệt hại nặng nề nhất ở châu Âu, tuy đã nhận được 800.000 mặt nạ từ Nam Phi, nhưng quốc gia này vẫn cần ít nhất 10 triệu khẩu trang nữa.

Ngay cả với Mỹ, dù Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) từng có quy định hạn chế nhập khẩu khẩu trang từ nước ngoài, nhưng đầu tháng 4 này đã phải thay đổi và cho phép mặt nạ KN95 của Trung Quốc được sử dụng ở Mỹ, cho thấy nhu cầu đối với mặt hàng này đang tăng rất cao( ).

Nhằm hỗ trợ việc ứng phó đẩy lùi đại dịch, ngày 06/4/2020, Tổng giám đốc WTO và Tổng thư ký WCO (Tổ chức Hải quan Thế giới) đã ra tuyên bố chung, cam kết hợp tác, phối hợp chặt chẽ với nhau để giảm thiểu sự gián đoạn đối với thương mại hàng hóa xuyên biên giới, tạo thuận lợi cho thương mại các mặt hàng thiết yếu như vật tư y tế, thực phẩm và năng lượng.

Tổng thư ký WCO Kunio Mikuriya và Tổng thư ký ICC John WH Denton AO cho biết hai Tổ chức sẽ phối hợp chặt chẽ với nhau để giảm thiểu tác động của COVID19 và sẽ khám phá các cơ hội tiềm năng để tăng cường phối hợp các nỗ lực để giữ cho dòng chảy thương mại mở ra trên toàn thế giới và hỗ trợ một sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế toàn cầu.

Tuyên bố tạo thuận lợi cho thương mại hiệu quả - dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế - sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp, bao gồm các doanh nghiệp siêu nhỏ, vừa và nhỏ, hướng tới cho phép nối lại kinh doanh và tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới.

Các thành viên WTO và WCO được đề nghị tăng tính minh bạch bằng cách chia sẻ thông tin về các biện pháp thương mại, và liên quan được đưa ra để đối phó với đại dịch COVID-19; xem xét các biện pháp mới hướng đến mục tiêu, cân xứng, minh bạch và không phân biệt đối xử - theo thỏa thuận của các lãnh đạo G20.

Tuy nhiên, Tổng giám đốc WTO và Tổng thư ký WCO cũng nhấn mạnh rằng các biện pháp này phải là tạm thời và chúng tôi khuyến khích các Thành viên hủy bỏ chúng một khi chúng không còn cần thiết, đặc biệt là nếu chúng hạn chế thương mại.

Vào cuối năm 2019, sự bùng phát đầu tiênđược biết đến trên toàn cầu là Bệnh coronavirus 2019 (COVID-19) đã được báo cáo. Vào ngày 11 tháng 3 năm 2020, dịch COVID-19 được Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào loại đại dịch.Tốc độ mà đại dịch lan nhanh đòi hỏi phải có một phản ứng khẩn cấp và nhanh nhẹn liên quan đến sự di chuyển quốc tế của hàng hóa nói chung và các thiết bị y tế và thực phẩm thiết yếu nói riêng. Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) và Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) kêu gọi ngành Hải quan và các cơ quan chính phủphối hợp đối với cuộc khủng hoảng COVID-19, bao gồm thông qua sự tham gia tích cực vào các nỗ lực đa phương và đối thoại cởi mở với các nước láng giềng; tiếp tục duy trì thương mại bằng cách duy trì tính liên tục của chuỗi cung ứng quốc tế và đơn giản hóa và tạo điều kiện cho các quy trình Hải quan cho các thiết bị y tế, thuốc và thực phẩm thiết yếu - cũng như nhân viên hỗ trợ chính - để đảm bảo một phản ứng hiệu quả đối với đại dịch và bảo vệ sự sống trên toàn thế giới.

Cuộc khủng hoảng này dẫn đến một mối đe dọa chưa từng có đối với chuỗi cung ứng trong nhiều lĩnh vực, với ý nghĩa quan trọng đối với việc cung cấp hàng hóa và cho việc làm. Tạo thuận lợi thương mại hiệu quả - dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế - sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp, bao gồm các doanh nghiệp siêu nhỏ, vừa và nhỏ, hướng tới cho phép kinh doanh nối lại và tăng trưởng kinh tế trong những tháng tới.

Để hỗ trợ các Thành viên và các bên liên quan, WCO đã tạo một phần dành riêng trong trang web của mình và bao gồm một số công cụ và công cụ hiện có và mới được phát triển có liên quan đến tính toàn vẹn và thuận lợi của chuỗi cung ứng trong bối cảnh đại dịch COVID-19.

ICC đang làm việc ở cả cấp độ toàn cầu và địa phương để: định hình các phản ứng chính sách công đối với cả tác động kinh tế và sức khỏe của COVID-19; thúc đẩy quan hệ đối tác quan trọng giữa khu vực tư nhân, chính phủ và các tổ chức quốc tế; và cung cấp các công cụ và tài nguyên thiết thực để cho phép các doanh nghiệp tiếp tục và cho phép các doanh nghiệp thực hiện hành động hiệu quả để hạn chế sự lây lan của vi-rút.

WCO và ICC đang hợp tác để khám phá các cơ hội tiềm năng để tăng cường phối hợp các nỗ lực nhằm đáp ứng với COVID-19, nhằm giữ cho dòng chảy thương mại mở trên toàn thế giới và hỗ trợ sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế toàn cầu.

2.  Chính phủ Vương quốc Anh, thông qua Bộ Phát triển Quốc tế, đã tài trợ thêm 1,4 triệu bảng (1,7 triệu đô la) cho công việc UNCTAD và về thuận lợi hóa thương mại.

 Chính phủ Vương quốc Anh, thông qua Bộ Phát triển Quốc tế, đã tài trợ thêm 1,4 triệu bảng (1,7 triệu đô la) cho công việc UNCTAD và về thuận lợi hóa thương mại, mở rộng hỗ trợ đến tháng 3 năm 2022. Các quỹ mới thể hiện mức tăng 40% tài trợ từ 1 triệu bảng trước đó (1,2 triệu USD).

Vào thời điểm ngày càng quan trọng để tạo điều kiện cho thương mại giữ cho chuỗi cung ứng toàn cầu phát triển mạnh và thương mại quốc tế chuyển động, việc cải thiện các thủ tục giao dịch trên toàn thế giới được đánh giá là rất cấp thiết.

Hàng hóa quan trọng phải đến đích kịp thời để đáp ứng nhu cầu cấp bách và các thủ tục thương mại của chính phủ cần đáp ứng những thách thức mới của thế kỷ. Khoản tài trợ bổ sung sẽ cho phép UNCTAD tiếp tục giúp các quốc gia thành lập và duy trì các ủy ban tạo thuận lợi thương mại quốc gia (NTFC), là chìa khóa để thực hiện Hiệp định thuận lợi hóa thương mại (TFA) của Tổ chức thương mại thế giới.

Giai đoạn cấp vốn mới là sự mở rộng thứ hai của sự hợp tác giữa cơ quan hải quan Vương quốc Anh, Tổ chức Hải quan Thế giới và UNCTAD để xây dựng năng lực của các nước đang phát triển và kém phát triển nhất trong việc thực hiện cải cách thuận lợi hóa thương mại và đáp ứng các nghĩa vụ của họ theo TFA.

Vương quốc Anh đã hỗ trợ chương trình tạo thuận lợi thương mại UNCTAD từ năm 2015. Nguồn tài trợ bổ sung sẽ cho phép các NTFC tiếp tục thiết kế mạch lạc và thực hiện các biện pháp cải cách nhằm giảm các rào cản thương mại, tạo sự chắc chắn kinh doanh lớn hơn và đơn giản hóa các thủ tục thương mại.

Chương trình của cơ quan hải quan Vương quốc Anh tập trung rất nhiều vào việc hỗ trợ phát triển NTFC, vốn đã khai thác kiến thức chuyên môn và bộ công cụ, kỹ thuật và sản phẩm học tập của UNCTAD, trong đó tạo ra cấu trúc thể chế thúc đẩy việc triển khai TFA ở các quốc gia của họ.

Cho đến nay, Vương quốc Anh đã hỗ trợ triển khai chương trình trao quyền cho UNCTAD cho các NTCF tại 17 quốc gia ở Châu Phi và Caribê và đào tạo hơn 1.500 thành viên NTFC từ các cơ quan công cộng và khu vực tư nhân, bao gồm 700 phụ nữ.

Cũng liên quan đến hợp tác quốc tế hỗ trợ cho các nước, WHO cùng Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF), Hiệp hội chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) đã ra tuyên bố kêu gọi các nước cung cấp miễn phí các trạm vệ sinh, sát khuẩn tay công cộng tại các khu vực không tiếp cận được nước sạch và phương tiện sát trùng. WHO cũng đang phối hợp với các tổ chức quốc tế liên chính phủ và các tổ chức phi chính phủ để nâng cao hỗ trợ cung cấp các thiết bị bảo hộ, y tế cho các nước.

Tổng Giám đốc Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) Roberto Azevedo và Tổng thư ký Phòng Thương mại quốc tế (ICC) Johnson Dentonđã ra tuyên bố chung kêu gọi các chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp tăng cường đối thoại nhằm tối đa hóa hiệu quả của các chính sách của chính phủ hướng tới giảm bớt thiệt hại kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra, đặc biệt là đối với thương mại. Tuyên bố cũng cho biết, với sự hỗ trợ của WTO, ICC sẽ cùng với các đối tác tổ chức cuộc Tọa đàm trực tuyến về kinh doanh để đẩy nhanh các biện pháp thúc đẩy kinh doanh ứng phó với đại dịch Covid-19.

Trong khi đó, WTO khuyến khích các thành viên thông báo các biện pháp thương mại, bao gồm cả các biện pháp hạn chế thương mại, cấm xuất khẩu các sản phẩm y tế nhằm ứng phó với đại dịch Covid-19. Trang điện tử của WTO công bố danh sách không chính thức do Ban thư ký WTO tổng hợp tình hình nhằm minh bạch hóa các biện pháp thương mại của các nước trong bối cảnh đại dịch Covid-19.

Trước đó, hải quan Ấn Độ cũng hợp tác trong việc hướng tới mục tiêu giảm thời gian thông quan chỉ còn 12 phút. Theo Business Standard, việc sử dụng các thiết bị thông quan tự động sẽ giúp giảm đáng kể thời gian thông quan tại các cảng của Ấn Độ nhằm cải thiện chỉ số thuận lợi kinh doanh của Ấn Độ.

Đây được coi là cuộc cải cách tương lai cho giúp cơ quan Hải quan giải phóng các lô hàng không có rủi ro. Việc thông quan tự động sẽ được áp dụng đối với 3.800 doanh nghiệp nhập khẩu được cơ quan Hải quan công nhận theo chương trình về doanh nghiệp ưu tiên.Chương trình doanh nghiệp ưu tiên là chương trình nhằm tạo thuận lợi thuơng mại và giúp giảm thiểu việc thanh tra, kiểm tra và chấp nhận các tờ khai nhập khẩu trước khi hàng đến. Hiện, hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp ưu tiên chiếm tới 40% khối lượng hàng hóa nhập khẩu.

Hải quan Ấn Độ cũng đã có kế hoạch sử dụng máy soi chiếu hình ảnh đối với hàng hóa chưa được phân luồng thông quan ban đầu và thực hiện lưu trữ dữ liệu cho việc tham chiếu. Điều này sẽ được thực hiện qua công nghệ blockchain.Chính phủ Ấn Độ cũng đang xem xét việc áp dụng niêm phong hải quan điện tử tại các kho hàng, trong đó mỗi container hàng hóa sẽ được theo dõi tình trạng hàng hóa được vận chuyển từ các kho hàng đến các cảng. Điều này sẽ cho phép hàng hóa của các nhà nhập khẩu được phép thông quan tự động. Cùng nhằm chung tay hỗ trợ vượt qua khó khăn, trong buổi thông tin hàng tuần về COVID-19 trực tuyến ngày 02/4/2020 tại Geneva, Thụy Sỹ, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cùng Ngân hàng thế giới World Bank (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã kêu gọi xóa nợ cho các nước đang phát triển để có nguồn lực ứng phó dịch( ). Đồng thời, IMF sẵn sàng hỗ trợ các quốc gia dễ bị tổn thương với các cơ sở cho vay khác nhau, bao gồm thông qua tài trợ khẩn cấp nhanh chóng, có thể lên tới 50 tỷ đô la cho các thị trường mới nổi và thu nhập thấp. Trong số này, 10 tỷ đô la có sẵn với lãi suất 0% cho các thành viên nghèo nhất thông qua Tổ chức tín dụng nhanh.

IMF có hai cơ sở, Tổ chức tín dụng nhanh (RCF) được thành lập năm 2009 và Công cụ tài chính nhanh (RFI) được thành lập vào năm 2011, cung cấp hỗ trợ tài chính khẩn cấp cho các quốc gia thành viên mà không cần phải có chương trình chính thức. Những khoản vay này có thể được giải ngân rất nhanh để hỗ trợ các quốc gia thành viên thực hiện các chính sách để giải quyết các trường hợp khẩn cấp như COVID-19.

Theo cả hai cơ sở RCF và RFI, các quốc gia thành viên có thể rút tới 50% hạn ngạch của họ trong phần vốn của IMF. Tổng cho vay khẩn cấp cho các nước thu nhập thấp có sẵn trong các cơ sở tài chính khẩn cấp là 10 tỷ USD. Đối với các thị trường mới nổi, IMF xem xét các thị trường của các quốc gia thành viên có khả năng tiếp cận để hỗ trợ tài chính và loại trừ những quốc gia có dự trữ dồi dào, tiếp cận ổn định vào thị trường tài chính. Tài chính khẩn cấp có sẵn cho nhóm này sẽ lên tới 40 tỷ USD.

3. Công bố gói kích thích khổng lồ để giúp nền kinh tế Nhật Bản vượt qua khủng hoảng.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe mới đây đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp cho đại dịch COVID-19. và công bố gói kích thích khổng lồ để giúp nền kinh tế vượt qua khủng hoảng.

Gói giải cứu trị giá 108 nghìn tỷ JPY (992 tỷ USD), gấp khoảng 2,7 lần tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Malaysia là lớn nhất trong lịch sử Nhật Bản. Gói kích thích tương đương với 20% GDP của đất nước, chứa các biện pháp nhằm giảm thiểu tác động kinh tế và xã hội của đại dịch và nhắm vào các cá nhân, tập đoàn đa quốc gia và doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Gói kích thích kinh tế này bao gồm các biện pháp tài chính có tổng trị giá 39.000 tỷ Yên, trong đó có 6.000 tỷ yên cho chương trình trợ cấp trực tiếp bằng tiền mặt tới các hộ gia đình và doanh nghiệp vừa và nhỏ; và 26.000 tỷ yên cho chương trình hoãn nộp tiền thuế và an sinh xã hội cho các doanh nghiệp.

Gói giải cứu cũng bao gồm một quỹ hỗ trợ kinh tế trị giá khoảng 2,4 tỷ USD để giúp tài trợ cho các doanh nghiệp địa phương đưa sản xuất trở lại Nhật Bản từ Trung Quốc hoặc chuyển nó sang các nước khác ở Đông Nam Á. Động thái này nhằm giảm rủi ro trong tương lai của sự gián đoạn chuỗi cung ứng trong trường hợp có một con thiên nga đen khác. Cho đến khi COVID-19 bùng phát thì Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản.

Trong vài thập kỷ qua, Trung Quốc đã trở thành nhà máy của thế giới. Các nhà sản xuất đã chuyển sản xuất sang Trung Quốc để giảm chi phí và gần với một trong những thị trường lớn nhất trên thế giới. Bên cạnh đó, đó thường là cách duy nhất để bán sản phẩm của họ tại thị trường Trung Quốc. Theo thời gian, sản xuất tại Trung Quốc đã chuyển chuỗi giá trị từ sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng thấp như quần áo và linh kiện cơ bản sang các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao như công nghệ 5G và hàng không vũ trụ. Những tác động của dịch COVID-19 đã khiến nhà sản xuất Nhật Bản, Hàn Quốc và các nhà sản xuất khác nhận ra việc cung cấp linh kiện cho các nhà máy của họ bị đình trệ khi các nhà máy ở Trung Quốc đóng cửa. Điều đó đã tạo động lực mới cho nỗ lực giảm sự phụ thuộc của Nhật Bản vào các nhà máy ở Trung Quốc.

Theo khảo sát của Bloomberg trong cuộc khảo sát hồi tháng 2/2020 của Tokyo Shoko Research Ltd., 37% trong số 2.600 người được hỏi đang đa dạng hóa việc mua sắm bên ngoài Trung Quốc trong đại dịch. Không những thế, nhiều công ty có cơ sở sản xuất tại Trung Quốc đã bắt đầu chuyển một số hoạt động sang Đông Nam Á  còn để tránh các lệnh trừng phạt ngày càng tăng của Mỹ. Theo báo cáo tháng 2 năm 2020 của Nikkei Asian Review, Google và Microsoft đang chuyển một số dây chuyền sản xuất của họ sang Việt Nam và Thái Lan từ Trung Quốc. Google, Nikkei dự kiến sẽ bắt đầu bán điện thoại thông minh được sản xuất một phần tại Việt Nam, Pixel4A và Pixel5 vào tháng 5 và nửa cuối năm 2020 và cũng sẽ bắt đầu bán loa thông minh Nest Mini được sản xuất tại Thái Lan với một đối tác địa phương vào cuối năm nay.    

Malaysia là một trong những người hưởng lợi từ xu hướng mới này vào năm 2019. Trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2019, quốc gia thành viên ASEAN đã chứng kiến một dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) hơn 8,9 tỷ USD theo Cơ quan Phát triển Đầu tư Malaysia (MIDA).

Nhật Bản sẽ khởi động một chương trình trợ cấp nhằm khuyến khích các nhà sản xuất trong nước chuyển cơ sở sản xuất ở nước ngoài tới Đông Nam Á, trong bối cảnh đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 đã làm rối loạn đáng kể chuỗi cung ứng của những công ty này, vốn phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc.

Chương trình nói trên trị giá 23,5 tỷ yen (220 triệu USD), được tích hợp vào gói kích thích kinh tế khẩn cấp của Chính phủ Nhật Bản nhằm giảm bớt đà đi xuống của nền kinh tế do COVID-19, sẽ giúp các công ty đa dạng hóa chuỗi cung ứng bằng việc hỗ trợ tài chính để xây dựng các cơ sở sản xuất cũng như những nghiên cứu khả thi tại các nước thuộc Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Cũng nằm trong gói kích thích kinh tế nói trên, những khoản trợ cấp này sẽ hỗ trợ tài chính cho các công ty nhật Bản chuyển địa điểm sản xuất ở nước ngoài về trong nước. Chương trình này cũng nhằm vào những nhà sản xuất các mặt hàng thiết yếu cho người dân Nhật Bản, hướng tới "một cuộc sống lành mạnh" trong bối cảnh đại dịch, trong đó có khẩu trang và dung dịch sát khuẩn.

4. Hàn Quốc  cam kết tranh cử rằng sẽ hỗ trợ khẩn cấp cho toàn dân khắc phục dịch COVID-19.

 Theo Cơ quan quản lý dịch bệnh Hàn Quốc (CDC), tính đến hết ngày 29/4/2020, tổng số ca nhiễm COVID-19 trên toàn quốc là 10.765 người, trong đó có 247 ca tử vong. Trong quá trình vận động Tổng tuyển cử ngày 15/4 trước đó, chính giới đã cam kết tranh cử rằng sẽ hỗ trợ khẩn cấp cho toàn dân khắc phục dịch COVID-19.

Đặc biệt, chỉ số lòng tin doanh nghiệp (BSI) trong tháng 4/2020 của Hàn Quốc chỉ đạt 51 điểm, giảm 3 điểm so với tháng trước. Đây là mức thấp nhất kể từ tháng 1 năm 2003, tương đương mức điểm ghi nhận tháng 12 năm 2008, thời kỳ khủng hoảng tài chính toàn thế giới. Chỉ số BSI phản ánh nhận thức của doanh nghiệp về tình hình kinh tế. Nếu chỉ số này dưới 100 điểm nghĩa là số doanh nghiệp nhận định lạc quan về nền kinh tế nhiều hơn số doanh nghiệp đánh giá tiêu cực. 

Chỉ số BSI của các doanh nghiệp xuất khẩu và tập đoàn lớn càng giảm mạnh còn 55 điểm và 59 điểm, mức thấp nhất kể từ tháng 3 năm 2009. Chỉ số niềm tin kinh doanh (ESI), kết hợp chỉ số BSI và chỉ số xu hướng tiêu dùng, trong tháng 4 cũng giảm mạnh 8 điểm còn 55,7 điểm, mức thấp nhất kể từ tháng 12 năm 2008 (55,5 điểm), thời điểm khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Hãng xếp hạng tín nhiệm quốc tế Moody's dự đoán Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế của Hàn Quốc năm nay sẽ giảm 0,5% so với năm 2019. Moody's đã điều chỉnh dự đoán tỷ lệ tăng trưởng kinh tế Hàn Quốc năm nay từ 0,1% xuống -0,5%, của các nước G20 từ -0,5% xuống -4%.

Để khắc phục tình trạng trên, ngày 30/4/2020, Quốc hội Hàn Quốc đã tổ chức phiên họp toàn thể, thông qua dự thảo ngân sách bổ sung đợt hai quy mô 12.200 tỷ won (hơn 10 tỷ USD) để hỗ trợ khẩn cấp toàn dân đang gặp khó khăn do dịch COVID-19. Từ nay cho tới trung tuần tháng 5, Chính phủ sẽ đẩy nhanh tốc độ chi trả tiền hỗ trợ cho toàn dân. Mức hỗ trợ đối với hộ gia đình một thành viên là 400.000 won (328 USD), hộ gia đình hai thành viên là 600.000 won (492 USD), hộ gia đình ba thành viên là 800.000 won (656 USD), và hộ gia đình 4 thành viên trở lên là 1.000.000 won (820 USD).

Đối với khối tiểu thương và hộ kinh doanh nhỏ lẻ, chính phủ Hàn Quốc sẽ triển khai gói hỗ trợ tài chính lần hai quy mô 10.000 tỷ won (8,21 tỷ USD). Gói hỗ trợ có mức lãi suất 3% đến 4%/năm, và 6 ngân hàng thương mại lớn cung cấp bảo lãnh đến 95% Quỹ bảo lãnh tín dụng. Hình thức hoàn trả là chỉ trả lãi trong hai năm đầu, sau đó trả cả gốc và lãi trong ba năm.

Đối với khối doanh nghiệp, trước đó, ngày 08/4/2020, Chính phủ Hàn Quốc đã mở cuộc họp kinh tế khẩn cấp và chốt phương án tập trung tăng cường xuất khẩu trong bối cảnh dịch COVID-19. Các nội dung chính của phương án gồm giải quyết khó khăn xuất khẩu, ổn định mạng lưới cung ứng toàn cầu, và giảm bớt gánh nặng về nghiên cứu phát triển (R&D) cho doanh nghiệp.

Để giải quyết khó khăn xuất khẩu, Chính phủ sẽ hỗ trợ gói tín dụng tài chính hơn 36.000 tỷ won (29,49 tỷ USD) cho doanh nghiệp. Trong đó, 30.000 tỷ won (24,58 tỷ USD) sẽ được dùng để gia hạn các gói đảm bảo tín dụng, bảo hiểm, bảo lãnh xuất khẩu. Cụ thể, hạn mức bảo hiểm xuất khẩu của các doanh nghiệp xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc, châu Âu, và đảm bảo tín dụng xuất khẩu của doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ được gia hạn lên 01 năm( ) .

Chính phủ cũng quyết định hỗ trợ các gói thầu ở nước ngoài bằng khoản tín dụng chính sách quy mô hơn 5.000 tỷ won (hơn 4,1 tỷ USD), và giảm 50% chi phí bảo hiểm, bảo lãnh cho các doanh nghiệp xuất khẩu vừa và nhỏ, hỗ trợ đảm bảo tính thanh khoản. Ngoài ra, cũng sẽ nới lỏng quy trình thẩm định các doanh nghiệp được nhận hỗ trợ bảo lãnh, bảo hiểm xuất khẩu, đồng thời mở dịch vụ trực tuyến tạo điều kiện cho doanh nghiệp nộp hồ sơ, giảm bớt số lượng hồ sơ cần chuẩn bị, rút ngắn thời gian thẩm định.

Để đảm bảo lưu thông hàng hóa, số chuyến bay và tàu biển chở hàng cũng sẽ được tăng cường. Chính phủ Hàn Quốc cho phép tăng cường hoạt động các chuyến tàu biển chở hàng trong khu vực Đông Bắc Á, tăng số chuyến đi châu Mỹ và châu Âu, và hỗ trợ 70% chi phí đóng hàng, bảo quản hàng.

Hàn Quốc sẽ tập trung hỗ trợ xuất khẩu 7 nhóm mặt hàng gồm dụng cụ y tế, dụng cụ vệ sinh, thực phẩm chức năng, dụng cụ nấu ăn tại nhà, dụng cụ chăm sóc sắc đẹp tại nhà, thiết bị điện gia dụng làm sạch nhà và thiết bị kỹ thuật số.

Đồng thời, Chính phủ Hàn Quốc cũng sẽ xúc tiến các chương trình thông tin và truyền thông quy mô lớn trên nền tảng kỹ thuật số, vốn là ngành tạo mới nhiều việc làm, đồng thời công bố kế hoạch thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp không yêu cầu tiếp xúc trực tiếp giữa người với người. Đây là bước đệm chuẩn bị chuyển sang nền kinh tế kỹ thuật số và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, dần thoát khỏi khái niệm kinh tế truyền thống, được kỳ vọng sẽ tạo thêm nhiều việc làm mới sau khi dịch COVID-19 kết thúc. 

         Đáng chú ý, Hàn Quốc đang trở thành tâm điểm chú ý trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới rơi vào tình trạng thiếu hụt nhu yếu phẩm trầm trọng do dịch COVID-19. Một số quốc gia đã đặt hàng nhập khẩu một số sản phẩm từ Hàn Quốc do Hàn Quốc vẫn đảm bảo đủ nguồn cung trong nước và người dân không có xu hướng mua sắm tích trữ nhờ mạng lưới phân phối phát triển và dịch vụ vận chuyển online nhanh chóng.

Chẳng hạn gần đây, chuỗi siêu thị bán lẻ Homeplus đã nhận đặt hàng khẩn cấp giấy vệ sinh dạng cuộn và xuất khẩu thêm các mặt hàng nhu yếu phẩm khác cho khách hàng ở Singapore khi Hàn Quốc vẫn còn tồn kho số lượng lớn( ). 

Hay công ty sản xuất mỳ ăn liền Nongshim cũng nhận được yêu cầu sản xuất thêm cho Mỹ. Và để đảm bảo tiến độ xuất khẩu, 6 nhà máy đã phải tăng cường sản xuất mỳ liên tục trong 24 giờ, nhưng hàng vừa lên kệ siêu thị đã ngay lập tức tiêu thụ hết. Công ty này đang tiếp tục tăng năng suất tối đa ở tất cả các nhà máy trong và ngoài nước. Trong tháng 3/2020, doanh số bán hàng mỳ ăn liền Hàn Quốc ở nước ngoài tăng khoảng 40%, sản lượng xuất khẩu tăng 28%, thực phẩm chế biến từ gạo và sữa bột cũng tăng mạnh.

Sản lượng xuất khẩu nước sát khuẩn tay và các sản phẩm phòng dịch tăng 7 lần, dụng cụ chẩn đoán COVID-19 cũng tăng 2 lần.

Tuy nhiên, ngoài các sản phẩm thiết yếu kể trên, theo Hiệp hội thương mại quốc tế Hàn Quốc (KITA), vẫn có nhiều vụ việc áp dụng chính sách hạn chế hoặc quy chế nhập khẩu với mặt hàng của Hàn Quốc tại 27 quốc gia trong quý 1/2020( ).

Cụ thể, 07 trường hợp hàng hóa từ Hàn Quốc đang bị điều tra để áp quy chế nhập khẩu. Trong đó, Mỹ đang điều tra chống bán phá giá đối với ba sản phẩm từ Hàn Quốc là thuốc lá loại 4 (chiều dài từ 7-12cm), nhôm hợp kim aluminium dạng tấm, và tấm nhựa phân tử lượng có tính nhiệt dẻo. Philippines đang xem xét áp biện pháp tạm thời hạn chế nhập khẩu với mặt hàng ô tô và xe chở khách của Hàn Quốc. Các nước Pakistan, Malaysia và Mexico cũng đang điều tra áp thuế chống bán phá giá đối với mặt hàng của Hàn Quốc.

Như vậy, theo tình hình cung-cầu thực tế đối với các loại hàng hóa, doanh nghiệp Việt Nam cũng nên nghiên cứu tuân thủ các quy định của nhà nước và khi đã đảm bảo cung ứng đủ nhu cầu trong nước, có thể xuất khẩu các loại sản phẩm thiết yếu mà các quốc gia đang có nhu cầu nhập khẩu cao, đặc biệt là EU, Mỹ.